(Zawgyi / Unicode)
လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့အတွက် ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ချမှတ်ထားတဲ့ စည်းကမ်းတွေအတိုင်း မဲရုံကို ပြင်ဆင် လုပ်ဆောင်ထားပြီး နိုင်ငံတကာက မီဒီယာတွေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ လေ့လာချင်သူတွေအတွက်လည်း ခွင့်ပြုချက်ရှိရင် ဗီဇာပေးမယ်လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးအောင်လင်းက ပြောပါတယ်။ အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ မြန်မာသံရုံးမှာ ကျင်းပတဲ့ ကြိုတင်မဲပေးပွဲ အခမ်းအနားမှာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးအောင်လင်းကို ကိုငြိမ်းချမ်း ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး တင်ပြထားပါတယ်။
ကိုငြိမ်းချမ်း - အခု ဒီရွေးကောက်ပွဲကို လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတအောင် သံအမတ်ကြီးတို့ဘက်က ဘာတွေလုပ်ဆောင်ထားသလဲခင်ဗျ။
ဦးအောင်လင်း - “ကျနော်တို့အနေနဲ့ကတော့ ဒီမှာရှိနေတဲ့ မဲရုံမှာ ပါတီနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပါတီကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အရောင်တွေ ဘာတွေ ထားထားတာ မရှိပါဘူး။ ပြီးတော့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ချမှတ်ထားတဲ့ စည်းကမ်းအတိုင်းပဲ ပါတီစည်းရုံးရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မဲရုံအတွင်း ပတ်ဝန်းကျင်တွေမှာ လုပ်ခွင့်မပေးပါဘူး။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - နိုင်ငံတကာက လေ့လာတဲ့သူတွေ ဒီအချိန်ကြီးမှာ မြန်မာပြည်ကို သွားချင်တယ်ဆိုရင်ရော သံရုံးအနေနဲ့ ဘယ်လိုများ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးမလဲ။
ဦးအောင်လင်း - “နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကနေ သူတို့သတ်မှတ်ထားတဲ့ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်တွေ ရှိပါတယ်။ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရယ်၊ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပြီး သူတို့ကနေ ခွင့်ပြုတဲ့ ပြည်ပ မီဒီယာ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကိုတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ သံရုံးကနေ ဗီဇာတွေ ထုတ်ပေးပါမယ်။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - အခုတခေါက်က ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ မဲစာရင်းတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်လိုက်တော့ ဒီမှာမဲပေးတဲ့လူ ပိုများလာတာကို တွေ့ရတယ်။ အဲဒါ ဘာ့ကြောင့်ပါလဲခင်ဗျ။
ဦးအောင်လင်း - “အဲဒါကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို မြန်မာနိုင်ငံသားတွေက ပိုပြီးတော့ ယခင်ကထက် စိတ်ဝင်စားမှု ပြသတဲ့အနေနဲ့ ကျနော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ အဲလိုပဲ ကျနော်မြင်ပါတယ်။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့တော်မှာရှိတဲ့ မြန်မာသံရုံးမှာ အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့နဲ့ ၁၁ ရက်နေ့တွေမှာ အမေရိကန်ရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ကြိုတင်မဲပေးကြမှာပါ။ မနက် ၈ နာရီကနေ ညနေ ၅ နာရီအထိ သံရုံးကို ဖွင့်ပေးထားပါတယ်။ ကိုရိုနာကပ်ရောဂါကာလလည်း ဖြစ်တဲ့အတွက် ကျန်းမာရေးနဲ့ဆိုင်တဲ့ စည်းကမ်းတွေဖြစ်တဲ့ မျက်နှာဖုံးတပ်တာ၊ လူခပ်ခွာခွာနေတာ စတဲ့ စည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာကြရမှာပါ။ စနေနေ့မှာ မဲလာပေးသူတဦးဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားညွန့်ပေါင်းအစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဒေါက်တာစိန်ဝင်းရဲ့ အတွေ့အကြုံလေးကို အခုလို မေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။
ကိုငြိမ်းချမ်း - မင်္ဂလာပါ ဒေါက်တာစိန်ဝင်းခင်ဗျား၊ ၁၉၉၀ က မဲပေးတဲ့ အတွေ့အကြုံနဲ့ အခု ၂၀၂၀ မှာ ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ပြန်ပေးရမှာလား ခင်ဗျ။
ဒေါက်တာစိန်ဝင်း - “ပထမဆုံးအကြိမ်။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - ဘာတွေများ ကွာခြားသွားပြီလဲခင်ဗျ။
ဒေါက်တာစိန်ဝင်း - “ရွေးကောက်ပွဲက ဒီလောက်ကွာခြားတာ မဟုတ်ဘူး။ သို့သော်လည်း ဒီ ရွေးကောက်ပွဲ အခြေအနေ ၁၉၉၀ တုန်းက တပ်မတော်ရဲ့ မာရှယ်လောအောက်မှာ လုပ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ။ နောက်ပြီး အဲဒီတုန်းက အခြေခံဥပဒေ မရှိသေးဘူး။ အားလုံးသိပါတယ်၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစောမောင် ပြောသွားတာက စစ်တန်းလျားပြန်မယ်၊ အဲတော့ အခြေခံဥပဒေဆွဲတဲ့ ကိစ္စတွေက ကျုပ်တို့နဲ့မဆိုင်ဘူးလို့ ပြောသွားတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီအခြေအနေတွေက ကွာခြားနေတယ်။ နောက်ပိုင်းအခြေအနေက ပိုကွာခြားတာပေါ့။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - ဆရာ အဲဒီတော့ လူကိုကြည့်ပြီး မဲပေးမှာလား၊ ပါတီကိုကြည့်ပြီး မဲပေးမှာလား။
ဒေါက်တာစိန်ဝင်း - “လူကိုကြည့်တော့ လူကို ဘယ်လိုလုပ်မြင်မလဲ၊ အဝေးကြီး။ နောက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ လူတိုင်းလည်း မတွေ့နိုင်ဘူးလေ။ များသောအားဖြင့်တော့ ပါတီကိုကြည့်ပြီး ပေးမှာပေါ့။ ပါတီက ဘာတွေလုပ်ဆောင်ခဲ့သလဲ။ ဒီပါတီဟာ ဘယ်လိုနေရာမှာ ပေါ်လစီတွေကို ရှိသလဲ။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - အခုလို ြဖေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ခင်ဗျ။
----------------------
(Unicode)
ဝါရှငျတနျက မွနျမာသံရုံးမှာ မဲပေးမည့ျသူ ၂၀၁၅ ထကျ ၂၀၂၀ ပိုမြား
လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈဖို့အတှကျ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ခမြှတျထားတဲ့ စညျးကမျးတှအေတိုငျး မဲရုံကို ပွငျဆငျ လုပျဆောငျထားပွီး နိုငျငံတကာက မီဒီယာတှနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲ လေ့လာခငြျသူတှအေတှကျလညျး ခှင့ျပွုခကြျရှိရငျ ဗီဇာပေးမယျလို့ အမရေိကနျနိုငျငံဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးအောငျလငျးက ပွောပါတယျ။ အောကျတိုဘာ ၁၀ ရကျနေ့ ဝါရှငျတနျဒီစီ မွနျမာသံရုံးမှာ ကငြျးပတဲ့ ကွိုတငျမဲပေးပှဲ အခမျးအနားမှာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးအောငျလငျးကို ကိုငွိမျးခမြျး ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး တငျပွထားပါတယျ။
ကိုငွိမျးခမြျး - အခု ဒီရှေးကောကျပှဲကို လှတျလပျပွီး တရားမြှတအောငျ သံအမတျကွီးတို့ဘကျက ဘာတှလေုပျဆောငျထားသလဲခငျဗြ။
ဦးအောငျလငျး - “ကနြောျတို့အနနေဲ့ကတော့ ဒီမှာရှိနတေဲ့ မဲရုံမှာ ပါတီနဲ့ပတျသကျပွီး ပါတီကို ကိုယျစားပွုတဲ့ အရောငျတှေ ဘာတှေ ထားထားတာ မရှိပါဘူး။ ပွီးတော့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ခမြှတျထားတဲ့ စညျးကမျးအတိုငျးပဲ ပါတီစညျးရုံးရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး မဲရုံအတှငျး ပတျဝနျးကငြျတှမှော လုပျခှင့ျမပေးပါဘူး။”
ကိုငွိမျးခမြျး - နိုငျငံတကာက လေ့လာတဲ့သူတှေ ဒီအခြိနျကွီးမှာ မွနျမာပွညျကို သှားခငြျတယျဆိုရငျရော သံရုံးအနနေဲ့ ဘယျလိုမြား ကူညီဆောငျရှကျပေးမလဲ။
ဦးအောငျလငျး - “နိုငျငံတကာ လေ့လာရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့လညျး ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျကနေ သူတို့သတျမှတျထားတဲ့ စညျးကမျး သတျမှတျခကြျတှေ ရှိပါတယျ။ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရယျ၊ ပွနျကွားရေးဝနျကွီးဌာနတှနေဲ့ ဆကျသှယျပွီး သူတို့ကနေ ခှင့ျပွုတဲ့ ပွညျပ မီဒီယာ ပုဂ်ဂိုလျတှကေိုတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ သံရုံးကနေ ဗီဇာတှေ ထုတျပေးပါမယျ။”
ကိုငွိမျးခမြျး - အခုတခေါကျက ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ မဲစာရငျးတှနေဲ့ နှိုငျးယှဉျကွည့ျလိုကျတော့ ဒီမှာမဲပေးတဲ့လူ ပိုမြားလာတာကို တှေ့ရတယျ။ အဲဒါ ဘာ့ကွောင့ျပါလဲခငျဗြ။
ဦးအောငျလငျး - “အဲဒါကတော့ ကနြောျတို့နိုငျငံရဲ့ ဒီမိုကရစေီ ဖွဈပေါျတိုးတကျမှုကို မွနျမာနိုငျငံသားတှကေ ပိုပွီးတော့ ယခငျကထကျ စိတျဝငျစားမှု ပွသတဲ့အနနေဲ့ ကနြောျတို့ ယုံကွညျပါတယျ။ အဲလိုပဲ ကနြောျမွငျပါတယျ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဝါရှငျတနျဒီစီမွို့တောျမှာရှိတဲ့ မွနျမာသံရုံးမှာ အောကျတိုဘာ ၁၀ ရကျနေ့နဲ့ ၁၁ ရကျနေ့တှမှော အမရေိကနျရောကျ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ ကွိုတငျမဲပေးကွမှာပါ။ မနကျ ၈ နာရီကနေ ညနေ ၅ နာရီအထိ သံရုံးကို ဖှင့ျပေးထားပါတယျ။ ကိုရိုနာကပျရောဂါကာလလညျး ဖွဈတဲ့အတှကျ ကနြျးမာရေးနဲ့ဆိုငျတဲ့ စညျးကမျးတှဖွေဈတဲ့ မကြျနှာဖုံးတပျတာ၊ လူခပျခှာခှာနတော စတဲ့ စညျးကမျးတှကေို လိုကျနာကွရမှာပါ။ စနနေေ့မှာ မဲလာပေးသူတဦးဖွဈတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားညှန့ျပေါငျးအစိုးရ ဝနျကွီးခြုပျဟောငျး ဒေါကျတာစိနျဝငျးရဲ့ အတှေ့အကွုံလေးကို အခုလို မေးမွနျးခဲ့ပါတယျ။
ကိုငွိမျးခမြျး - မငျ်ဂလာပါ ဒေါကျတာစိနျဝငျးခငျဗြား၊ ၁၉၉၀ က မဲပေးတဲ့ အတှေ့အကွုံနဲ့ အခု ၂၀၂၀ မှာ ပထမဦးဆုံးအကွိမျ ပွနျပေးရမှာလား ခငျဗြ။
ဒေါကျတာစိနျဝငျး - “ပထမဆုံးအကွိမျ။”
ကိုငွိမျးခမြျး - ဘာတှမြေား ကှာခွားသှားပွီလဲခငျဗြ။
ဒေါကျတာစိနျဝငျး - “ရှေးကောကျပှဲက ဒီလောကျကှာခွားတာ မဟုတျဘူး။ သို့သောျလညျး ဒီ ရှေးကောကျပှဲ အခွအေနေ ၁၉၉၀ တုနျးက တပျမတောျရဲ့ မာရှယျလောအောကျမှာ လုပျတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ။ နောကျပွီး အဲဒီတုနျးက အခွခေံဥပဒေ မရှိသေးဘူး။ အားလုံးသိပါတယျ၊ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးစောမောငျ ပွောသှားတာက စဈတနျးလြားပွနျမယျ၊ အဲတော့ အခွခေံဥပဒဆှေဲတဲ့ ကိစ်စတှကေ ကြုပျတို့နဲ့မဆိုငျဘူးလို့ ပွောသှားတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီအခွအေနတှေကေ ကှာခွားနတေယျ။ နောကျပိုငျးအခွအေနကေ ပိုကှာခွားတာပေါ့။”
ကိုငွိမျးခမြျး - ဆရာ အဲဒီတော့ လူကိုကွည့ျပွီး မဲပေးမှာလား၊ ပါတီကိုကွည့ျပွီး မဲပေးမှာလား။
ဒေါကျတာစိနျဝငျး - “လူကိုကွည့ျတော့ လူကို ဘယျလိုလုပျမွငျမလဲ၊ အဝေးကွီး။ နောကျပွီးတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ လူတိုငျးလညျး မတှေ့နိုငျဘူးလေ။ မြားသောအားဖွင့ျတော့ ပါတီကိုကွည့ျပွီး ပေးမှာပေါ့။ ပါတီက ဘာတှလေုပျဆောငျခဲ့သလဲ။ ဒီပါတီဟာ ဘယျလိုနရောမှာ ပေါျလစီတှကေို ရှိသလဲ။”
ကိုငွိမျးခမြျး - အခုလို ွဖကွေားပေးတဲ့အတှကျ ကြေးဇူးတငျပါတယျခငျဗြ။
