(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီရက်ပိုင်းထဲ ကိုဗစ်ပိုး ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှုတွေ ရုတ်တရက် မြင့်တက်လာတာကြောင့် ဒီအခြေအနေကို ထိရောက်စွာ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ က ွင်းဆက်ဖြတ်ကုသရေး နောက်ဆုံးပေါ် နည်းဗျူဟာသစ်တရပ်ကို ချမှတ်ဆောင်ရွက် သွားမယ့်အကြောင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးက ပြောကြားတဲ့သတင်းကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြထားပါတယ်။
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွေအရ ကြာသပတေးနေ့ တရက်ထဲမှာ ကိုဗစ်ကြောင့်သေဆုံးသူ (၁၄)ဦး ရှိပြီး၊ သောကြာနေ့ တရက်ထဲမှာ သေဆုံးသူပေါင်း (၁၀)ဦးရှိလာတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ခုချိန်ထိ ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း (၇၀)ရှိ သွားပါပြီ။ ကိုဗစ်ပိုး ကူးစက်ခဲ့သူစုစုပေါင်းကလည်း (၄၄၆၇)ဦး ရှိလာတဲ့အတွက် ပြည်သူတွေကြားမှာရော ကျန်းမာရေးပညာရှင်နဲ့ ဝန်ထမ်းတွေ ကြားမှာပါ စိုးရိမ်မှု မြင့်တက်လာတာပါ။
ဒီအခြေအနေကို ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ် ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ က ွင်းဆက်ဖြတ်ကုသရေး နည်းဗျူဟာသစ်နဲ့ ဆောင်ရွက်သ ွားမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မြင့်ထွေးက VOA မြန်မာပိုင်းကို ရှင်းပြပါတယ်။
“ဒီအချိန်မှာ ကျနော်တို့ရဲ့ အဓိက Strategy မဟာဗျူဟာက ဘာလဲဆိုတော့ နံပါတ်(၁)- လွတ်နေတဲ့ ရောဂါဖြစ်နေတဲ့သူတွေကို ရှာဖွေမယ် Contact တွေပေါ့။ နံပါတ်(၂)- ဆေးရုံတက်သော လူနာများအားလုံး မသေဖို့ပေါ့ ၊ မသေဖို့ဆိုတာကတော့ ရောဂါအခံရှိတဲ့ လူတွေကတော့ double effect ရှိတာပေါ့။ သူတို့က နဂိုရောဂါအခံကြောင့်ရော နောက်ဝင်လာတဲ့ရောဂါလည်း ရှိတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ မသေဖို့ဆိုတာကတော့ ကျနော်တို့မှာရှိတဲ့ နောက်ဆုံးပေါ် နည်းပညာတွေကို သုံးပြီးတော့ အစွမ်းကုန် ကုသပေးနေပါတယ်။”
ကိုဗစ်ကူးစက်ထားတဲ့ လူတချို့နဲ့ သံသယလူနာတွေဟာ ကွာရမ်တင်းဝင်ဖို့ ၊ ကုသမှုခံယူဖို့ ရှောင်တိမ်းနေတာရှိပြီး သတင်း မပို့တာတွေလည်း ရှိနေတဲ့အတွက် ကူးစက်မှုက တစထက်စတ ပိုများလာတဲ့အပေါ် ပိုးကူးစက်လူနာတွေရဲ့ ကွင်းဆက်ကို ရှာဖွေ ဖေါ်ထုတ် ကုသပေးနိုင်ရေးက အရေးကြီးလာတယ်လို့ ဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မြင့်ထွေးက ပြောပါတယ်။
“ အဲဒီအတွက်ကို Contact Tracing ပေါ့လေ၊ လွတ်နေတဲ့သူတွေကို လိုက်ရှာနေရတယ်။ ရေခဲတုံးလိုပေါ့ ရေပေါ်မှာ ပေါ်နေတာပဲတွေ့ရတယ် ရေအောက်မှာ နစ်နေတဲ့ ရေခဲတုံးအပိုင်းက ရှိသေးတယ်။ ရေခဲတုံးက ၁၀ ပုံ ၁ ပုံပဲ ရေပေါ်မှာ ပေါ်တယ်။ ၁၀ ပုံမှာ ၉ ပုံက အောက်မှာ။ အဲဒီတော့ အောက်မှာဆိုတာက ဥပမာ ရခိုင်ဘက်က လာတဲ့သူတွေ ဒါမျိုးက ရေမျက်နှာပြင်အောက် ရောက်နေတာမျိုးပေါ့ ။ ကျနော်တို့ကတော့ ရသလောက် ဖေါ်ထုတ်နေတယ်။ သူတို့က သတင်းလာပို့ရမယ်။ ဘယ်သူနဲ့ ထိတွေ့ခဲ့တယ် မေးမယ်။ ပြီးရင် ကျနော်တို့ ပြန်လိုက်ပေါ့ အဲဒီပိုးရှိလူနာ Contact တွေ ပြန်စစ်မယ်။ အဲလိုလုပ်သွားမယ်။”
ကိုဗစ် ကူးစက်မှုအများစုဟာ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်းမှာ ဖြစ်နေတာပါ။ ဒါကြောင့် ရန်ကုန်တိုင်းအခြေအနေကို ကိုင်တွယ်ဖို့ ကျွမ်းကျင် ဆေးပညာရှင်တွေပါတဲ့ အဖွဲ့တွေ ထပ်ဖွဲ့ပြီး စတင်လုပ်ဆောင်နေပြီလို့ ဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မြင့်ထွေးက ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်က ဝန်ကြီးဆိုပြီး ကျနော်တယောက်ထဲ လုပ်လို့ မရပါဘူး။ အဲဒါကြောင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးရုံး ညွှန်ချုပ် ဦးဆောင်ပြီးတော့ အဖွဲ့တဖွဲ့ ဖွဲ့လိုက်တယ်။ ရန်ကုန် အခြေအနေကို ကိုယ်တွယ်ဖို့ပေါ့။ နောက်တခုက အမြန်ဆုံးကိုင်တွယ် ဆောင်ရွက်မယ့် Rapid Response Team ပေါ့ ၃ ခုကို - ဒုတိယ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ရောဂါနှိမ်နင်းရေး ၊ ဒုတိယ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ကုသရေး၊ ညွှန်ကြားရေးမှူး ရောဂါနှိမ်နင်းရေး ခေါင်းဆောင်တဲ့ အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ ဖွဲ့လိုက်ပါတယ်။ ရန်ကုန်မှာရှိတဲ့ ကွာရမ်တင်း စင်တာတွေကို စီမံခန့်ခွဲဖို့ရယ် ၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကိစ္စ တွေကို လုပ်ဖို့ရယ် နောက်ပြီး တချို့သော တော်ရုံတန်ရုံကုသရေးမှာ အကြံဉာဏ်တွေ ပေးဖို့ပေါ့လေ .. ကျနော် လွှတ်လိုက်ပါပြီ။ ရန်ကုန်ကတော့ အဓိကဖြစ်နေတာကိုး အဲဒါကြောင့်ပါ။ ရန်ကုန်တိုင်း ကျန်းမာရေးဦးစီးမှူးကိုလည်း အများကြီး အထောက်အကူ ပြုမှာပါ။”
က ွင်းဆက်ဖြတ်ကုသရေး နည်းဗျူဟာအရ Contact Tracing လို့ခေါ်တဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါပိုးရှိသူတွေနဲ့ ထိတွေ့ခဲ့သူတွေကို ရှာဖွေ ဖေါ်ထုတ်နိုင်ရေးဟာ အရေးကြီးပြီး ၊ ဒီအတွက် ပြည်သူတွေရဲ့ ပူးပေါင်းကူညီမှုကလည်း အရေးပါကြောင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးက ထောက်ပြပါတယ်။ အဲဒီလူတွေကို တွေ့ရှိမှသာ သူတို့ကို ကွာရမ်တင်းဝင်ခိုင်းပြီး ထိရောက်စွာ ထိန်းချုပ် ကုသမှု ပေးနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ဆေးပညာရှင်တွေ ပြောဆိုနေကြပါတယ် ။
.............
ကိုဗဈပိုးတှေ့သူတှကေို ကှငျးဆကျဖွတျ၊နောကျဆုံးပေါျကုထုံး မဟာဗွူဟာကငြ့ျသုံးမညျ (ကနြျးမာရေးဝနျကွီး)
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီရကျပိုငျးထဲ ကိုဗဈပိုး ကူးစကျမှုနဲ့ သဆေုံးမှုတှေ ရုတျတရကျ မွင့ျတကျလာတာကွောင့ျ ဒီအခွအေနကေို ထိရောကျစှာ ပွနျလညျထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ က ှငျးဆကျဖွတျကုသရေး နောကျဆုံးပေါျ နညျးဗြူဟာသဈတရပျကို ခမြှတျဆောငျရှကျ သှားမယ့ျအကွောငျး ကနြျးမာရေးဝနျကွီးက ပွောကွားတဲ့သတငျးကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွထားပါတယျ။
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ သတငျးထုတျပွနျခကြျတှအေရ ကွာသပတေးနေ့ တရကျထဲမှာ ကိုဗဈကွောင့ျသဆေုံးသူ (၁၄)ဦး ရှိပွီး၊ သောကွာနေ့ တရကျထဲမှာ သဆေုံးသူပေါငျး (၁၀)ဦးရှိလာတဲ့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ခုခြိနျထိ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူစုစုပေါငျး (၇၀)ရှိ သှားပါပွီ။ ကိုဗဈပိုး ကူးစကျခဲ့သူစုစုပေါငျးကလညျး (၄၄၆၇)ဦး ရှိလာတဲ့အတှကျ ပွညျသူတှကွေားမှာရော ကနြျးမာရေးပညာရှငျနဲ့ ဝနျထမျးတှေ ကွားမှာပါ စိုးရိမျမှု မွင့ျတကျလာတာပါ။
ဒီအခွအေနကေို ထိရောကျစှာ ကိုငျတှယျ ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ က ှငျးဆကျဖွတျကုသရေး နညျးဗြူဟာသဈနဲ့ ဆောငျရှကျသ ှားမှာ ဖွဈတယျလို့ ကနြျးမာရေးဝနျကွီး ဒေါကျတာ မွင့ျထှေးက VOA မွနျမာပိုငျးကို ရှငျးပွပါတယျ။
“ဒီအခြိနျမှာ ကနြောျတို့ရဲ့ အဓိက Strategy မဟာဗြူဟာက ဘာလဲဆိုတော့ နံပါတျ(၁)- လှတျနတေဲ့ ရောဂါဖွဈနတေဲ့သူတှကေို ရှာဖှမေယျ Contact တှပေေါ့။ နံပါတျ(၂)- ဆေးရုံတကျသော လူနာမြားအားလုံး မသဖေို့ပေါ့ ၊ မသဖေို့ဆိုတာကတော့ ရောဂါအခံရှိတဲ့ လူတှကေတော့ double effect ရှိတာပေါ့။ သူတို့က နဂိုရောဂါအခံကွောင့ျရော နောကျဝငျလာတဲ့ရောဂါလညျး ရှိတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ မသဖေို့ဆိုတာကတော့ ကနြောျတို့မှာရှိတဲ့ နောကျဆုံးပေါျ နညျးပညာတှကေို သုံးပွီးတော့ အစှမျးကုနျ ကုသပေးနပေါတယျ။”
ကိုဗဈကူးစကျထားတဲ့ လူတခြို့နဲ့ သံသယလူနာတှဟော ကှာရမျတငျးဝငျဖို့ ၊ ကုသမှုခံယူဖို့ ရှောငျတိမျးနတောရှိပွီး သတငျး မပို့တာတှလေညျး ရှိနတေဲ့အတှကျ ကူးစကျမှုက တစထကျစတ ပိုမြားလာတဲ့အပေါျ ပိုးကူးစကျလူနာတှရေဲ့ ကှငျးဆကျကို ရှာဖှေ ဖေါျထုတျ ကုသပေးနိုငျရေးက အရေးကွီးလာတယျလို့ ဝနျကွီး ဒေါကျတာ မွင့ျထှေးက ပွောပါတယျ။
“ အဲဒီအတှကျကို Contact Tracing ပေါ့လေ၊ လှတျနတေဲ့သူတှကေို လိုကျရှာနရေတယျ။ ရခေဲတုံးလိုပေါ့ ရပေေါျမှာ ပေါျနတောပဲတှေ့ရတယျ ရအေောကျမှာ နဈနတေဲ့ ရခေဲတုံးအပိုငျးက ရှိသေးတယျ။ ရခေဲတုံးက ၁၀ ပုံ ၁ ပုံပဲ ရပေေါျမှာ ပေါျတယျ။ ၁၀ ပုံမှာ ၉ ပုံက အောကျမှာ။ အဲဒီတော့ အောကျမှာဆိုတာက ဥပမာ ရခိုငျဘကျက လာတဲ့သူတှေ ဒါမြိုးက ရမေကြျနှာပွငျအောကျ ရောကျနတောမြိုးပေါ့ ။ ကနြောျတို့ကတော့ ရသလောကျ ဖေါျထုတျနတေယျ။ သူတို့က သတငျးလာပို့ရမယျ။ ဘယျသူနဲ့ ထိတှေ့ခဲ့တယျ မေးမယျ။ ပွီးရငျ ကနြောျတို့ ပွနျလိုကျပေါ့ အဲဒီပိုးရှိလူနာ Contact တှေ ပွနျစဈမယျ။ အဲလိုလုပျသှားမယျ။”
ကိုဗဈ ကူးစကျမှုအမြားစုဟာ ရနျကုနျတိုငျးအတှငျးမှာ ဖွဈနတောပါ။ ဒါကွောင့ျ ရနျကုနျတိုငျးအခွအေနကေို ကိုငျတှယျဖို့ ကြှမျးကငြျ ဆေးပညာရှငျတှပေါတဲ့ အဖှဲ့တှေ ထပျဖှဲ့ပွီး စတငျလုပျဆောငျနပွေီလို့ ဝနျကွီး ဒေါကျတာ မွင့ျထှေးက ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျက ဝနျကွီးဆိုပွီး ကနြောျတယောကျထဲ လုပျလို့ မရပါဘူး။ အဲဒါကွောင့ျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးရုံး ညှှနျခြုပျ ဦးဆောငျပွီးတော့ အဖှဲ့တဖှဲ့ ဖှဲ့လိုကျတယျ။ ရနျကုနျ အခွအေနကေို ကိုယျတှယျဖို့ပေါ့။ နောကျတခုက အမွနျဆုံးကိုငျတှယျ ဆောငျရှကျမယ့ျ Rapid Response Team ပေါ့ ၃ ခုကို - ဒုတိယ ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ရောဂါနှိမျနငျးရေး ၊ ဒုတိယ ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ကုသရေး၊ ညှှနျကွားရေးမှူး ရောဂါနှိမျနငျးရေး ခေါငျးဆောငျတဲ့ အဖှဲ့ ၃ ဖှဲ့ ဖှဲ့လိုကျပါတယျ။ ရနျကုနျမှာရှိတဲ့ ကှာရမျတငျး စငျတာတှကေို စီမံခန့ျခှဲဖို့ရယျ ၊ ပွညျသူ့ကနြျးမာရေးကိစ်စ တှကေို လုပျဖို့ရယျ နောကျပွီး တခြို့သော တောျရုံတနျရုံကုသရေးမှာ အကွံဉာဏျတှေ ပေးဖို့ပေါ့လေ .. ကနြောျ လှှတျလိုကျပါပွီ။ ရနျကုနျကတော့ အဓိကဖွဈနတောကိုး အဲဒါကွောင့ျပါ။ ရနျကုနျတိုငျး ကနြျးမာရေးဦးစီးမှူးကိုလညျး အမြားကွီး အထောကျအကူ ပွုမှာပါ။”
က ှငျးဆကျဖွတျကုသရေး နညျးဗြူဟာအရ Contact Tracing လို့ခေါျတဲ့ ကိုဗဈရောဂါပိုးရှိသူတှနေဲ့ ထိတှေ့ခဲ့သူတှကေို ရှာဖှေ ဖေါျထုတျနိုငျရေးဟာ အရေးကွီးပွီး ၊ ဒီအတှကျ ပွညျသူတှရေဲ့ ပူးပေါငျးကူညီမှုကလညျး အရေးပါကွောငျး ကနြျးမာရေးဝနျကွီးက ထောကျပွပါတယျ။ အဲဒီလူတှကေို တှေ့ရှိမှသာ သူတို့ကို ကှာရမျတငျးဝငျခိုငျးပွီး ထိရောကျစှာ ထိနျးခြုပျ ကုသမှု ပေးနိုငျမှာ ဖွဈတယျလို့လညျး ဆေးပညာရှငျတှေ ပွောဆိုနကွေပါတယျ ။
